Giòng họ làm bánh Trung thu lâu đời nhất Hà Nội
Không như làm bánh theo kiểu công nghiệp, bánh Trung thu gia đình họ Đỗ được làm một cách tỷ mỉ và kỳ công với những hương liệu thiên nhiên, khác với những chiếc bánh công nghiệp tạo nên mùi vị bằng hoá chất, tinh dầu.Hà Nội những ngày này đang ton tả chuẩn bị Trung thu bằng sắc màu nhãi ranh của bánh trái đủ loại tràn trề phố phường. Sự xô bồ của thị trường bánh công nghiệp tưởng chừng “bóp chết” nghề làm bánh thủ công, nhưng không, vẫn còn thứ bánh được làm theo đúng hương vị cổ truyền Hà Nội xưa với những bí mật về nghề của dòng tộc không dễ gì chia sẻ…
Lão nghệ nhân Đỗ Năng Tý giới thiệu bánh trung thu của gia đình ông.
Ông tổ nghề bánh
Làng Xuân Đỉnh (Từ Liêm, Hà Nội) hiện nhà cửa san sát, phố sầm uất màu mẽ, đôi lúc khiến người ta chẳng nhận ra đây vốn liếng là làng nghề làm bánh Trung thu có tiếng từ lâu.
Ở ngôi làng Xuân Đỉnh ngày này thật khó để cảm nhận được cái vị thơm nức, mùi vị không thể lẫn vào đâu từ những xưởng làm bánh nướng, bánh dẻo cho bất kỳ ai đặt chân đến những năm trước. &Ldquo;Nó đã bị mai một đi nhiều”, cụ già thảnh thơi ngồi buông câu đầu làng nói với vẻ trầm buồn. Buồn là phải bởi ông tâm huyết cả thế cuộc mình với nghề làm bánh Trung thu truyền thống. Ông là nghệ nhân Đỗ Năng Tý. Cái tiếng “lão nghệ nhân họ Đỗ” không chỉ trong làng biết mà còn nổi tiếng khắp cả miền Bắc, đặc biệt đối với các mai dong nhập bánh Trung thu.
Người có công lớn níu giữ nghề làm bánh ở lại với Xuân Đỉnh nay đã 78 tuổi, nhưng vẫn khỏe mạnh, sáng láng và đầy máu nóng với nghề làm bánh Trung thu. Ông bảo: “Tôi tiếp nối nghề làm bánh từ bố mình. Gia đình tôi bắt đầu làm bánh từ cụ tôi. Làng nghề làm bánh cũng có cỗi nguồn từ gia đình tôi mà phát triển ra”. Như vậy, tính đến đời các con ông Tý, thì gia đình ông đã có 4 đời sống với nghề làm bánh Trung thu. Người ta thường gọi bánh của ông với cái tên “bánh nhà họ Đỗ”.
Món quà truyền thống của lão nghệ nhân gửi gắm cho mai sau.
Lão nghệ nhân Đỗ Năng Tý nhớ lại: “Cách đây chục năm, Xuân Đỉnh có khoảng 50 - 60 gia đình làm bánh. Giờ chỉ còn 15 gia đình. Trước sự đổ bộ của các loại bánh sinh sản công nghiệp, nhiều gia đình đã phải bỏ nghề vì không còn đủ sức cạnh tranh. Xuân Đỉnh nguyên là làng nghề làm bánh truyền thống nhưng đang đứng trước nguy cơ bị xóa sổ. Để lưu giữ lại nghề của tiên sư cha, nghề truyền thống của quê hương, mình cần phải giữ lấy”.
Một số mẫu bánh Trung thu của ông Tý. Ảnh: H.P
Trước thực trạng bánh Trung thu kém chất lượng tràn đầy thị trường, một số còn mạo danh mưu lợi thì bánh Trung thu nhà ông Tý lại được sản xuất một cách rất đặc biệt. Ông bảo: “Mọi vật liệu đều được chúng tôi tự làm. Không mua lại của bất cứ nhà phân phối nào. Gạo được đặt mua ở Nam Định. Chỉ có gạo ở đó mới đạt yêu cầu”.
Hụi họ Đỗ còn truyền giữ đời này từ trần khác 2 khuôn bánh Trung thu cỡ đại như một bảo vật. Hai khuôn bánh này đều được làm từ loại gỗ tốt và chạm khắc sắc nét hình “lưỡng long chầu nguyệt” đặc trưng cho chiếc bánh Trung thu cổ truyền. Mỗi khuôn bánh nặng 13 kg. Ông Đỗ Năng Tý cho biết, ngay từ thuở nhỏ đã được các cụ truyền dạy phải biết tôn trọng và gìn giữ đồ gia bảo này dù trong bất cứ tình cảnh nào. Cách đây không lâu, ông đã giao lại 2 khuôn bánh này cho con trai mình.
Không như làm bánh theo kiểu công nghiệp, bánh Trung thu gia đình họ Đỗ được làm một cách tỷ mỉ và kỳ công. Gạo vo xong để cho "ngấm" từ 3-4 tiếng nữa, khi bốc lên thấy se mặt thì cho vào rang. &Ldquo;Rang cát, chỉ cần nhìn vào màu của khói bay lên là đoán được đã đủ nhiệt để cho gạo vào chưa. Gạo rang trong cát ở nhiệt độ 300 độ C, vẫn bằng giác quan, khi nào thấy hạt gạo rộp lên, nổi lên trên nền cát trắng phau là được", ông Tý tiết lậu bí quyết.
Nếu bánh dẻo chú trọng đến lớp áo ngoài trắng trong thì bánh nướng lại cầu kỳ hơn ở gia giảm phần nhân. Điều khác biệt với những chiếc bánh công nghiệp tạo nên mùi vị bằng hoá chất, tinh dầu, bánh truyền thống bao đời nay vẫn sát sao với những hương liệu thiên nhiên. Đó là thứ vị thơm nồng của vỏ quất non, lá chanh với rượu Mai Quế Lộ được cất riêng theo công thức cha truyền con nối, không thể tiết lộ.
Ở cái ngưỡng chuẩn bị bước vào tuổi bát tuần, điều ông Tý băn khoăn rằng một mai chiếc bánh Trung thu truyền thống sẽ ra sao trong cơn lốc công nghiệp hóa. Ông tin tức: “Càng ngày một xuất hiện nhiều các thương hiệu bánh Trung thu mới ra đời, thế nhưng những chiếc bánh dẻo, bánh nướng mang hương vị cựu truyền vẫn có nét vấn rất mạnh đối với người thưởng thức. Nếu người làm nghề chân thật, đứng đắn thì nghề bánh truyền thống sẽ vẫn có chỗ đứng, vẫn sống khỏe”. Vì vậy, mặc cho những chiếc bánh công nghiệp đắt tiền xuất hiện đầy rẫy thị trường, bánh Trung thu hụi họ Đỗ với những vật liệu thiên nhiên của quê hương đất Việt vẫn là nét riêng và là món quà thúc từ nghìn xưa gửi tặng thế hệ hôm nay
Tag: banh trung thu
0 comments:
Post a Comment